Iako svaki fudbalski navijač prepoznaje osvajanje trećeg mesta na Prvom svetsko prvenstvu u fudbalu u Montevideo 1930. kao najveći uspeh srpskog (odnosno jugoslovenskog fudbala) to nije u potpunosti tačno. Najveći uspeh jugoslovenskog reprezentativnog fudbala jeste prvo mesto na fudbalskom turniru Olimpijskih igara u Rimu 1960. godine. Da rezultat bude značajniji, to su poslednje olimpijske igre na kojem su turnir u fudbalu igrale najbolje selekcije. Već na sledećim igrama, turnir se igrao sa tzv. olimpijskim selekcijama (selekcije do 23 godine), a to pravilo se održalo do danas.
Selekcija Jugoslavije, u finalu protive Danske (3:1) nastupila je u sastavu: Blagoje Vidinić (golman), Novak Roganović, Fahrudin Jusufi. Ante Žanetić, Vladimir Durković, Željko Perušić, Andrija Anković, Željko Matuš, Tomislav Knez, Milan Galić, Bora Kostić. Deo reprezentacije su bili još: Milutin Šoškić (golman), Aleksandar Kozlina, Dušan Maravić, Velimir Sombolac, Slvester Takač, Zvonko Bego i Žarko Nikolić. Selektorsku komisiju činili su Aleksandar Tirnanić, Ljubomir Lovrić i Dragomir Nikolić. Milan Galić je bio najbolji strelac turnira za 7 golova.
Ova selekcija predstavljala je okosnicu nekoliko uzastonih uspeha reprezentacije Jugoslavije: 2. mesto na Evropskom prvenstvu 1960. u Francuskoj i polufinale svetskog prvenstva u Čileu 1962. Zbog svega navedenog ova selekcija se smatra jednom od najboljih u istoriji našeg reprezentativnog fudbala. Koliko su ti uspesi veliki, govori i činjenica da su se desili u periodu stvranja jedne od najboljih selekcija u istoriji fudbala – selekcije Brazila predvođenom jednim od najboljih (ako ne i najboljim) fudbalerom svih vremena – Edsonom Arantesom do Nascimentom, ili kraće i jednostavije (i poznatije) Pele.
U tom periodu Brazil je osvojio 3 od 4 svetska prvenstva u fudbalu, i razvio stil igre koji oduševljavao publiku širom sveta. Jogo Bonito (eng. beautiful game, srp. lepa igra) karakterisao se tehničkim savršenstvom igrača, kreativnošću, individualnom genijalnošću, napadačkom orijentacijom, gracioznošću. Način igre bio je potpunom kontrastu sa evropskim pristupima koji su težili fizičkoj pripremi, taktici i disciplini. Na svetskom prvenstvu 1958. po prvi put na svetskom prvenstvu pojavio se Pele. Sa 17 godina, postigao je 6 golova na turniru, od toga 2 u finalu protiv Švedske (5:2). Na naredna dva turnira, Pele je bio meta oštrih faulova protivničkih igrača, zbog kojih je završavao turnir u ranim fazama. 1962. u Čileu Brazil je uspeo da nadomesti nedostatak svog najboljeg igrača, što nije bio slučaj sa turnirom 1966. u Engleskoj. Kruna ove epohe i jedne vrhunske karijere, bilo je svetsko prvenstvo u Meksiku 1972. godine. Reprezentacija Brazila koja osvojila ovo prvenstvo smatra se najboljim timom svih vremena.
Da bi sve dobilo zgodan epilog, Pele se oprostio od reprezentacije Brazila 18. jula 1971. u Rio de Žaneiru, na popularnoj Marakani pred 160.000 ljudi. Lično Pele je za protivnika izabrao reprezentaciju koja je u tom momentu bila vicešampion Evrope i koja je zbog sličnosti igre i shvatanja fudbala nazivana evropskim Brazilom – reprezentaciju Jugoslavije. Rezultat je bio 2:2, a golove za reprezentaciju Jugoslavije postigli su Dragan Džajić i Jurica Jerković.
Autor:
Prof. Dr Srđan Marković, profesor na FFKMS, jedini fakultet za sport na Univerzitetu Singidunum
