Poznato je da umerena fizička aktivnost pozitivno utiče na kardiovaskularni sistem i zdravlje uopšte. Međutim, mladi sportisti, koji se svakodnevno izlažu visokom intenzitetu fizičke aktivnosti, pod većim su rizikom od nastanka iznenadne srčane smrti (ISS) u poređenju sa svojim vršnjacima koji se ne bave sportom.
Pošto takmičarski sport može izazvati ISS kod sportista sa već postojećom kardiovaskularnom bolešću, neophodno je redovno sprovođenje predtakmičarskog pregleda kako bi se sprečio ovaj tragični događaj. Većina velikih medicinskih i sportskih udruženja, uključujući i American Heart Association (AHA), European Society of Cardiology (ESC) i Međunarodni olimpijski komitet (MOK), slažu se da je kardiološki pregled mladih sportista obavezan, ali u isto vreme, postoji znatno neslaganje između evropskih i američkih lekara u pogledu upotrebe 12-kanalnog EKG-a u sklopu rutinskog pregleda.
ESC, MOK, kao i vladajuća udruženja nekoliko američkih i međunarodnih profesionalnih sportskih liga, preporučuju korišćenje EKG-a u sklopu predtakmičarskog pregleda sportista. Ove preporuke podržane su od strane studija koje pokazuju da je EKG jeftin i neinvanzivan test koji je osetljiviji od pregleda koji se bazira samo na anamnezi i fizikalnom pregledu. Pored toga, kod 80% pojedinaca sa hipertrofičnom kardiomiopatijom, aritmogenom displazijom desne komore, miokarditisom, sindromom preekscitacije i poremećajima jonskih kanala, koji su svi potencijalni uzroci ISS, postoji abnormalan EKG zapis. Uz najnovije preporuke za interpretaciju EKG-a kod sportista, tačnost dijagnoze se povećava, a broj lažno pozitivnih slučajeva značajno je smanjen. Takođe, značajno smanjen broj ISS kod mladih sportista primećen je i u periodu od 25 godina, nakon implementacije italijanskog protokola predtakmičarskog pregleda, čiji je EKG bio obavezan deo.
Sa druge strane, AHA preporučuje tradicionalni protokol koji se sastoji od uzimanja anamneze i fizikalnog pregleda, bez upotrebe EKG-a. Učestalost ISS kod mladih sportista izuzetno je niska, a korišćenje EKG-a preskupo. Američki lekari tvrde da je pogrešno tumačenje EKG zapisa, od strane nedovoljno obučenog osoblja, uobičajeno, i da sportisti zbog toga vrlo često moraju da rade dodatne, vrlo skupe analize, a nekima od njih je i zabranjeno bavljenje sportom. Neki kardiovaskularni poremećaji, kao što su Marfanov sindrom, koronarna bolest srca, kongenitalne koronarne anomalije, koje potencijalno mogu dovesti do ISS, nisu udruženi sa poremećajima na EKG zapisu. Veliki broj lažno pozitivnih slučajeva sa sobom povlači dodatne, nepotrebne i skupe dojagnostičke analize zbog niske specifičnosti EKG pregleda. Takođe, abnormalni EKG nalazi dovode do diskvalifikacije oko 2% sportista iz takmičarskog sporta što potencijalno može prouzrokovati izražene sociološke i psihološke probleme.
Da li koristiti EKG kao deo predtakmičarskog pregleda sportista ili ne zavisi isključivo od potreba sportista. Cilj predtakmičarskog pregleda je da se uverimo da je za sportistu bezbedno da se bavi fizičkom aktivnošću visokog intenziteta. Buduće studije treba da nastave sa istraživanjem, kako genetskih faktora, tako i faktora spoljašnje sredine koji potencijalno mogu dovesti do nastanka ISS, u cilju ažuriranja i unapređivanja preporuka za isključivanje iz takmičarskog sporta. Kardiolozi i lekari sportske medicine moraju prevazići debatu o broju lažno pozitivnih slučajeva i/ili visini troškova pregleda, kako bi se usredsredili na zaštitu i unapređenje zdravlja sportista.
Tekst napisala:
Tamara Stojmenović
Profesor na FFKMS, jedini fakultet za sport na Univerzitetu Singidunum
