Važnost sportske igre za psihofizički razvoj dece

S obzirom na to da današnja deca predškolskog uzrasta sve manje zadovoljavaju svoju prirodnu potrebu za kretanjem i sve ređe učestvuju u sportskim igrama, postavlja se pitanje opadanja njihovih motoričkih sposobnosti i uticaja tog opadanja na njihovo zdravlje. Zaključak je da nedostatak kretanja kod male dece može negativno uticati na njihov skladan rast i razvoj, stoga je važno omogućiti im svakodnevno kretanje, bilo spontano ili organizovano, u vrtićima i kod kuće. Takođe, neophodno je pratiti njihove motoričke sposobnosti, posebno funkcionalne, koje su direktno povezane sa rizikom od gojaznosti.

Istraživanja pokazuju da deca koja su fizički aktivna imaju niže nivoe masti u krvi, više vrednosti zaštitnog lipoproteina HDL, bolju kardio-respiratornu aktivnost, kao i bolje motoričke i funkcionalne sposobnosti. Stoga, postoji potreba za podsticanjem fizičke aktivnosti kod dece predškolskog uzrasta.

U predškolskom uzrastu, ključno je razvijati prvenstveno aerobni kapacitet (izdržljivost), dok je za anaerobne aktivnosti dečji kapacitet dovoljan za trajanje od 10 do 15 sekundi Istraživanja pokazuju da postoji povezanost između sklonosti ka određenim sportskim igrama na niskom nivou u detinjstvu i niske kardiorespiratorne kondicije, kao i fizičke neaktivnosti u adolescenciji (Kantomaa et al., 2011). Prema redovnim studijama u Kanadi, deca koja nisu aktivna u nijednoj sportskoj disciplini imaju četiri puta veću sklonost ka sedentarnim aktivnostima u poređenju sa decom koja se bave vežbanjem (Canadian Fitness and Lifestyle Research Institute, 2005). Čak i kada se igraju aktivne igre, neki zdravstveni problemi mogu se pojaviti u budućnosti zbog nedovoljnog nivoa fizičke aktivnosti. Danas sportske igre igraju značajnu ulogu u zadovoljenju potreba za kretanjem. Ove igre i sportske aktivnosti su najvažnije sredstvo za dete da istražuje okolinu (Akandere, 2006). Sportske igre uključuju druženje i učenje za decu, pored toga što su dobri za njihovo zdravlje. Deca instinktivno stiču znanja, veštine i ponašanja koja su neophodna za prilagođavanje životu kroz igre (Tamer, 1987; Huizinga, 1995). Pored toga, igre imaju pozitivne efekte na ličnost i zdravlje (Ulug, 1999). Igre omogućavaju deci da internalizuju svoje društvene uloge. Igre takođe doprinose učenju kroz iskustvo. Značaj igara u obrazovanju je neosporan u današnjem nastavnom planu i programu. Sportske igre se mogu opisati i kao mentalne vežbe za decu. One pružaju poligon za testiranje gde se stečene pozitivne kvalitete intenziviraju, a negativnost podleže menjanju (Hazar, 1996). Istraživanje i prikazivanje veština fizičke aktivnosti kod dece je moguće dodavanjem igara raznim sportskim aktivnostima.

Prema rezultatima studije sprovedene u Kanadi 2005. godine, deca iz porodica na niskom socioekonomskom nivou bila su aktivnija nego deca iz porodica na visokom socioekonomskom nivou (Kanadski institut za istraživanje fitnesa i načina života, 2005). Prema Fromelu (2002) sportske igre  treba da budu pripremljene prema različitim sportskim preferencijama devojčica i dečaka kako bi se obezbedio pozitivan stav prema času fizičkog vaspitanja (Fromel et., al, 2002). Znanje, lično iskustvo i osećaj za uspešno savladavanje određene sportske aktivnosti su važni faktori koji utiču na interesovanje za aktivno učešće u različitim fizičkim aktivnostima (Spurna, 2010).

Današnji način života i uslovi koji podstiču odrasle i decu da vode sedentarni život su krucijalni problem. Mogućnosti i faktori koji olakšavaju svakodnevni život i smanjuju opterećenje poslom, kao što su liftovi, elektronski kućni uređaji, intenzivan rad i učenje, upotreba računara, virtuelne igre i posebno televizijski programi značajno smanjuju potrebu za kretanjem kod svih ljudi svih uzrasta (Ozer, 2001; Jošinaja et., al, 2004; Tamelin et., al, 2004; Dejvi et., al, 2004). Široka upotreba tehnologije zahteva dobru ekonomsku situaciju i blagostanje. Može se zaključiti da zbog svega toga je od velikog značaja za pravilan psihički i fizički razvoj dece važno da se deca od najranijeg predškolskog uzrasta uključuju u razne sportske aktivnosti  i sportske igre, jer se u tom periodu formiraju određene motoričke sposobnosti kao što je i jedna od najbitnijih koordinacija.

Autor:

doc. dr Miodrag Milovanović. profesor na FFKMS, jedini fakultet za sport na Univerzitetu Singidunum

LITERATURA

1. Kantomaa MT, Purtsi J, Taanila AM, Remes J, Viholainen H, Rintala P, Ahonen T, Tammelin TH (2011). Suspected Motor Problems and Low Preference for Active Play in Childhood Are Associated with Physical Inactivity and Low Fitness in Adolescence, PLoS ONE 6(1):1-8.
2. Canadian Fitness & Lifestyle Research Institute (2005). Physical Activity Monitor (Bulletin 7): Encouraging Children to be Active. Also Available on internet: http://www.cflri.ca/ node/383
3. Akandere M (2006). Educational School Games, 3. Edition, Ankara, Nobel
4. Tamer K (1987). Physical Education and Teaching the Game, Anadolu University Publishing No: 101, Eskisehir, Meteksan pp.2-9.
5. Huizinga J (1995). Homo Ludens, Translated By: Kilicbay MA., Istanbul Ayrinti Publisher.
6. Ulug M (1999). Why Play, Istanbul, Ozne ve Gocebe Publishings
7. Hazar M (1996). Education Through Play in Physical Education and Sport, Ankara, Tubitay Publisher
8. Ulug M (1999). Why Play, Istanbul, Ozne ve Gocebe Publishings.
9. Fromel K, Formankova S, & Sallis JF (2002). Physical Activity and Sport Preferences of 10 to 14-Year-Old Children: A 5-Year Prospective Study, Acta Universitatis Palackianae Olomucensis. Gymnica 32(1):11-16.
10. Spurna M (2010). Sport Preferences of Students with Cerebral Palsy, Acta Universitatis Palackianae Olomucensis. Gymnica 40(3):71.
11. Ozer K (2001). Physical Fitness, Ankara, Nobel Publisher
12. Yoshinaya M, Shimogo A, Koriyama C, Nomura Y, Miyata K, Hashiguchi J, Arima K (2004). Rapid Increase in the Prevalence of Obesity in Elementary School Children, Int. J. Obesity 28:494-499.
13. Tammelin T, Laitinen J, Nayha S (2004). Change in the Level of Physical Activity from Adolescence into Adulthood and Obesity at the Age of 31 Years, Int. J. Obesity 28:775-782
14. Davy MB, Harell K, Stewart J, King D (2004). Body Weight Status, Dietary Habits and Physical Activity Levels of Middle School-Aged Children in Rural Mississipi, Southern Medical J. 97(6):571-577